Tavaş - Teveş

Başkurt Tarihi Rivayetleri

Teveş

Güzel Ural kıyısında Başkurt halkı uzun zamandır yaşamış. Mal gütmüş, yılkı yetiştirmiş, kımız yapmışlar. Bahar günlerinde yaylakta, kış günleri de kışlakta yaşamışlar.

Bir ovada, yaylakta Teveş adlı bir bir ihtiyar yaşamış. Onun beş oğlu, bir kızı, bir gelini, bir yeğeni varmış. Bir gün ihtiyar Teveş’in öküzü böğürmüş, çadırının yanına bir buzgör gelip gürültü yapmış.

-Kızım, öküz böğürdü, buzgör gürültü yapıp duruyor. Bundan bir iş vardır. Sürü aygırını tutup eyerle. Eğer bir şey olursa ağabeylerine varırsın, demiş.
Kız babasının sözünü dinleyip aygırı hazırlamış.

Ağabeyleri bu sırada toplantıda imiş. Evde sadece ihtiyarın kızı, gelini ile yeğeni varmış. Çok geçmeden uzakta bir grup süvari gözükmüş. Kız, hemen ağabeylerinin yanına at koşturmuş. Varmış de haber vermiş:

-Ağabeylerim, düşman saldırdı, düşman! demiş.

Meclisteki erlerin hepsi de atlarına binip kızın ardından at sürmüşler. Gelen süvarileri bir Kazak bayı göndermiş imiş. ıhtiyar, onları, ihtiyar olduğuna bakmadan ok ve sadakla karşılamış, beş-altı Kazağı yere sermiş imiş. Vuruşa vuruşa ihtiyarın oku bitmiş. Kazaklar onu öldürüp süngüsünü baş ucuna saplayıp bırakmışlar da gelinin,
yeğenini alıp bütün hayvanlarını sürüp götürmüşler. Gelini at üstüne koyup bağlamışlar, oğlanı da zengin Kazak arkadan atılıabilecek oktan korunmak için terkisine oturtmuş.

Çok geçmeden Yavartılğan denilen yeri geçince, takip edenler düşmana yeterler. Birisi zengin Kazağı öldürmek için atmış, diğerleri ise kaçmış. Bay Kazak yıkılıp düşünce deminki oğlan hemen atı geri döndürüp oğlanların yanına gelmiş. Bunlar, geri dönüp babalarını defnetmişler. Babalarını gömdükleri yere “Teveş ovası” adını vermişler. ıhtiyar Teveş’in ziyareti halen oradadır.

Kazaklar, zenginlik gelmesine sevinip toy yaparlarken ihtiyarın beş oğlu hızla yetip gelmişler. Zengin Kazağın babası onlardan sormuş:
-Elçi misiniz, yoksa yağmacı mı?
Bunlar cevap vermişler:
-Elçiye elçi, yağmacığa yağmacı!

O sırada bir tarla faresi yuvasından çıkıp da geri girip kaybolmuş. Durmadan çıkıp geri girermiş. Bay Kazağın babası:
-Ey dostlar, işte şu tarla faresini vurun, demiş.

Oğlanların arasından Yeyikkol adlısı okla bir atışta tarla faresini başından vurmuş.
Bunu gören zengin Kazağın babası:
-Hayvanları da, zenginlikleri de gerekmez. Her şeylerini geri veriniz. Damarımızı kuruturlar bunlar, dost yaşayalım bunlarla,demiş.

Oğlanlar hayvanlarını, zenginliklerini alıp geri dönmüşler. Ondan sonra Kazaklar bir daha yağmaya gelmemişler. Başkurtlar da yağmaya gitmemişler. iki halk savaşmadan yaşayıp gitmiş.