Gaziantep Efsanelerinde Şekil Değiştirme Motifi Üstüne

(Araştırma : Yrd. Doç. Dr.Behiye KÖKSEL)
Gaziantep efsaneleri üzerinde bugüne kadar herhangi bir bilimsel çalışma yapılmamıştır. Gaziantep gibi halk kültürü ve edebiyatı bakımından oldukça zengin olan bir bölgede , halk edebiyatının en önemli türlerinden biri olan efsaneler , bazı değerli araştırmacılar tarafından derlenerek yazıya geçirilmiş olmakla birlikte, bunlar üzerinde bilimsel bir çalışma yapılmamış olması önemli bir eksikliktir. Gaziantep efsaneleri üzerine yapmakta olduğum çalışmaların bölgeye dikkat çekerek yapılacak çalışmalara bir kapı açacağı ümidi ve dileğindeyim. Efsanelerde en önemli motiflerden olan şekil değiştirme, efsane kahramanının taşa, herhangi bir hayvana veya herhangi bir tabiat varlığına dönüşmesi şeklinde gerçekleşir.

Gaziantep efsanelerinde şekil değiştirme bir kaç değişik sebeple olmaktadır:

A. Cezalandırma: Efsane kahramanı veya kahramanları işledikleri bir suçtan veya günahtan ötürü cezalandırılma amacıyla Tanrı tarafından taşa veya herhangi bir hayvana dönüştürülürler.
B. Beddua: Efsane kahramanları herhangi bir kişinin bedduası üzerine taşa dönüşebilir.
C. Keramet: Efsane kahramanı keramet sahibi olup istediği zaman hayvana dönüşebilmektedir.
D. Utanma, güç durumdan kurtulma, dilek: Efsane kahramanı utanılacak bir durumdan veya güç durumdan kurtulmak için ikili ya da tek dilek diler. Dileği sonucunda şekil değiştirir.

Şekil değiştirme motifine bağlı Gaziantep efsanelerini üç gurupta toplamak mümkündür:

A. Taş kesilme motifinin bulunduğu efsaneler.
B. Bir hayvana dönüşme motifinin bulunduğu efsaneler
C. Bir tabiat varlığına dönüşme motifinin bulunduğu efsaneler

ilgili yazılar
Gaziantep Taş Kesilme Motifine Bağlı Efsaneler
Gaziantep Efsaneleri- Bir Hayvana Dönüşmek Suretiyle Şekil Değiştirme
Gaziantep- Herhangi Bir Tabiat Varlığına Dönüşme Efsaneleri