Göllerin adlarını nereden geliyor merak ediyorsanız aşağıda Türk dünyasından ve Türkiye'de ki bazı göllerin adlarının nasıl meydana geldiğine dair bir çalışmayı okuyabilirsiniz. bu çalışmayı kaleme alan Aziz Ayva'dır (Türk Dünyasında insan asıllı göl Efsaneleri) Bu göllerden bazılarının efsanelerini blogumuzda daha detaylı anlatımla bulabilirsiniz
Rabiga Gölü adını, hacca gitmek için yola çıkan ve yolda susuz kalınca dua
ederek Allah’ın hikmetiyle suya kavuşan Rabiga’dan almıştır: (Tatar)
Kaban Gölü adını, Tatar Türkleri’nin tarihî-efsanevî kahramanı Kaban’dan
almıştır: (Tatar). Kaban Bey, Tatar halkını Rusların zulmünden
kurtaran, onları yeniden tek millet olarak etrafında toplayan ve bu gölün
çevresini kendilerine yurt tutan bir kahramandır.
Serbi Gölü adını, kendisini evlâtlık alan zengin adamın, bir tanıdığına
satacağını duyan Serbi adlı kızın orada bulunan bir suya atlamasından
almıştır: (Tatar).
İyeli Göl adını, her gün güzel bir kız şekline giren ve gölde her sabah
özene bezene yıkanan iyeden almıştır: (Başkurt).
Pervane Gölü adını, ayrı kentlerden olan ve birbirlerini görebilmek için
delikanlının, köyleri arasındaki gölü aşmak zorunda kalan sevgilisi
Pervane’den almıştır: (Azerbaycan).
Abdülharap Gölü adını, kendisini ağırlamayan köylülere beddua edip onları
şiddetli yağmurlar altında bırakan misafirin zamanla bozulmuş adından
almıştır: (Adıyaman/Çelikhan). Bu gölümüzün adında,
iyilik timsali Abdül... adı ile, meydana gelen olayın sonucuyla ilgili harap
kelimesini birleşmiş olarak görüyoruz.
Gölün bir bölümü, orada boğulan bir gelinin adıyla anılır: Gelin
Boğan (Adıyaman/Çelikhan).
Çıldır Gölü adını, dokuz burma musluklu çeşmesi bulunan şehirdeki Göyçek
adlı kızın, çeşmeleri burmayı unutmasıyla bütün şehrin sular altında kalması
ve etraftan da bunu görenlerin çıldıranın gölü, çıldırmışın gölü
söyleyişlerinin bozulmasından almıştır: (Ardahan).
Gölün bir bölümü; adını, sevgilisiyle buluşmak için yüzerken orada
boğulan Hafız adlı gençten almıştır: Hafız Boğulan (Ardahan).
Hz. Ali Gölü adını, bir sefer sırasında gezinti yaparken göldeki ejderhayı
gölün dibine bağlayan ve halkın böyle bir zulümden kurtulmasını sağlayan
Hz. Ali’den almıştır: (Artvin).
Göl; adını, modern Türk hikâyeciliğimizde (Sabahattin Ali, Hasan
Boğuldu hikâyesi) de işlendiği üzere, hazin bir aşk hikâyesine bağlı olarak
delikanlının, coşkun akan suların bir bölümünde boğulmasından almıştır:
Hasan Boğuldu (Balıkesir).
Baho Gölü adını, hiç insan içine karışmayan, sürekli olarak gölün yanına
sırt üstü uzanıp gökdeki yıldızları seyreden, zamanla da bu yıldızlardan
birine âşık olan Baho adındaki çobandan almıştır: (Diyarbakır/Çarıklı köyü).
Gölbaba adını, kendisine yiyecek vermeyen köylülere beddua edip onları
sulara gark eden veliden almıştır: (Edirne/Değirmenyeni köyü).
Türk düşünce sistemine göre göllerin iyeleri olduğu düşünülürse gölün
adındaki baba kelimesi de bu gölümüzün insan asıllı olduğunu
göstermektedir.
Hazar Gölü adını, Kilise Papazı’nın kızına âşık olan ve onunla buluşmak
için her gece Hazar’ın sularını yüzmek zorunda kalan Çoban Hazer’den
almıştır: (Elâzığ).
Şeyhin Gölü adını, yakınında sürekli olarak ibadet eden, keramet sahibi bir
Şeyh’ten almıştır: Şeyhin Gölü (Elâzığ/Palu).
Ali Gelmez Gölü adını, arkadaşlarıyla yüzmeye giden Ali adındaki gencin suya
dalıp bir daha çıkmaması ve arkadaşlarının, “Ali gelmedi!” söyleyişinin
zamanla bozulmasından almıştır: (Elâzığ/Palu).
Gavurun Gölü adını, bir göl yaptırarak suyu ile orada turfanda sebze yetiştiren
bir Ermeni’den almıştır: (Erzincan/Davarlı köyü).
Kadı Gölü adını, çok az suyu bulunan bir yerden atıyla geçmek zorunda
kalan ve geçerken de orada kaybolan bir kadıdan almıştır: (Erzincan/Kemaliye).
Pir Gölü adını, içinde yaşadığına inanılan bir pirden almıştır: (Erzincan/Palu).
Balıklı Göl adını, savaş sırasında gölden kaybolan, savaş bitince de geri
dönen rengarenk balıklar bulunan bir havuzun bekçiliğini yapan Balıklı
adındaki evliyadan almıştır: (Erzurum/Balıklı köyü).
Gelin Geldi Gölü adını, sevmediği biriyle evlendirilmeye çalışılan bir gelinin,
düğün alayının konaklaması sırasında, oradakilerin gözleri önünde sulara
doğru dalıp gitmesi, kaybolması ve sulardaki en ufak bir kıpırdamanın da
gelinin geleceğine yorulması olan “Gelin geldi!” söyleyişinden almıştır:
(Erzurum/Ilıca).
Tortum Gölü adını, sevdiği gençle evlenmesine izin verilmeyen ve son arzusu
olarak da oraya kendi adının verilmesini isteyen Tortum adlı bir kızdan
almıştır: (Erzurum/Tortum).
Hekti Ahmet Gölü adını, gözlerini mal hırsı bürümüş iki damadın, o yörede varlıklı
biri olan kayın babaları Hekti Ahmet’i göle atmalarından almıştır: (Giresun).
Can Boğ Gölü adını, her yıl etrafında panayır yapan Rumlar’ın ayrılırlarken bir
kişiyi boğup göle atmalarından almıştır: (Giresun/Kavaklıdere
köyü).
Sapanca Gölü adını, kendisine yardım etmeyen köylülere, saban veya
sapancılıkla uğraşan bir dedenin beddua edip onları sulara gark etmesi
sonucundan almıştır: (Kocaeli).
Sultan Gölü adını, güzelliğiyle dillere destan Sultan’ın, yanık kavalıyla
peşinden koşturduğu Külâhçıoğlu’nun aşkından kendini göle atmasından
almıştır: (Sivas).
Hz. İbrahim Gölü/Balıklı Göl adını, Hz. İbrahim’in kâfirler tarafından ateşe atılıp, ateşin göle
dönüşmesi sonucunda o peygamberden almıştır: (Urfa).
Nemrut Gölü adını, İslâma karşı savaşan Nemrut adındaki kâfir bir
hükümdardan almıştır: (Van).
Ahtamar, Akdamar Gölün bir bölümü veya göldeki ada; adını, sevdiği Hrıstiyan kızla
buluşmak için aralarındaki gölü her gün yüzmek zorunda olan bir gencin, bir
gece sulara kapılarak can havliyle bağırdığı sevgilisinin adının zamanla
bozulmasından almıştır: (Van).
0 okur dedi ki:
Yorum Gönder